مهرورزی و عطوفت در تربیت
مربی به انسانهای تحت تربیت خویش عشق می ورزد همچون پدری مهربان که به امور فرزندان خویش رسیدگی می کند د رهمه برخوردهایش به اصلاح و تربیت آنان می پردازد ، رحمت و شفقت راه کار تربیت است و خداوند رحمت بر بندگان را بر خود فرض نموده است، «کتب علی نفسه الرحمه» و بر این اساس ارسال رسل و انزال کتب صورت گرفته است، آغاز سوره های قرآن با دو وصف رحمان و رحیم یادآور مهر و لطف آن پروردگار و مربی نظام هستی به موجودات و از جمله انسانهاست که این مهر و عطوفت باید الگویی برای تمامی انسانها باشد.
خودورزی و کاربرد منطق و استدلال در تربیت
قرآن کریم بهره مندی مربی را از منطق و استدلال و سخنان محکم و استوار نشانه موفقیت او معرفی می کند و با پیامبرخویش می فرماید: «ادع ال سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی احسن ...» حکمت و جدال احسن از مصادیق سخن منطقی و استدلال در بیان است، با توجه به این اصل مربیان باید تلاش نمایند روشهای متنوع و پیچیده منطق و علم معانی و بیان و بدیع بیاموزد و درکار تربیت مورد استفاده قرار دهند.
خیر اندیشی و موعظه در تربیت
هدف تربیت باید متوجه انسان تحت تربیت و جامعه باشد در این راستا مربی باید بر کرسی خیرخواهی ، نصیحت و موعظه بنشیند تا سخن و عمل او دعوت کننده به خیر و صلاح و رشد باشد. قرآن به موعظه در گستره ای بسیار وسیع به عنوان ابزار نیرومند در کار تربیتی می نگرد و درکنار حکمت، موعظه را از ابزارهای مهم تبلیغ و تربیت می داند. «ادع ال سبیل ربک بالحکمه و الموعظه»
صبوری، تحمل و سعه صدر در تربیت
تربیت انسان کاری ظریف و عمیق و دارای مشکلات عدیده است در بیان راز شبانی پیامبران از امام صادق (ع) روایت شده است که خداوند هیچ پیامبری را به رسالت مبعوث نکرد مگر اینکه او را به چوپانی گرفت، تا مردمداری، تحمل مشکلات، هدایت و شیوه تربیت انسان ها را به آنها بیاموزد. تحمل و سعه صدر از رموز موفقیت مربی در هدایت و تربیت است.
حرص ورزی در تربیت
مربی نمونه از دیدگاه قرآن کریم به تربیت انسان حرص می ورزد به کم قانع نیست و خواهان افزایش کمی و کیفی رشد یافتگان است. قرآن به هنگام تبیین نسبت پیامبر و جامعه او و مردم زمانه اش متذکر می شود که این پیامبر نسبت به هدایت شما حریص است، «حریص علیکم» آنقدر پیامبر اسلام به رشد و هدایت و تربیت مردم حرص می ورزید که خداوند با نزول فرشته وحی از او خواست که خود را اینقدر برای هدایت آنها به آب و آتش نزند.
غمخواری در تربیت
مربی بر اساس تعالیم قرآن کریم باید به حال کسانی که تحت تربیت او هستند دلسوز و غمخوار باشد و رنج و آلام آنان را احساس کند و از حرکت آنان در مسیر غیر صحیح ، دل نگران و غمگین باشد.
مردمی بودن مربی
یک مربی موفق از دیدگاه قرآن کریم چهره ای مردمی و برخاسته از متن و بطن توده های مردمی می باشد. از طبقات متوسطه و پائین جامعه است و درد آشنای مردم و آگاه از نیازها و مشکلات و وضعیت عمومی آنهاست سابقه حضور انبیاء و مصلحان اجتماعی در میان مردم قبل از شروع به هر گونه اقدام و نهضت اصلاحی در پذیرش و اقبال مردم نسبت به آنها و متقابلاً شناخت آنها از مردم و جامعه خویش بسیار مؤثر بوده است.
سخن دانی و نرمی در سخن
تأثیر مربی در حد زیادی به سخنوری، سخن شناسی و نرمی در سخن با مخاطبان تحت تربیت بستگی دارد و خوب سخن گفتن یکی از علائم خرد ورزی است خوب سخن راندن و به تعبیر علوم بلاغت رعایت فصاحت و بلاغت در کلام مایه نفوذ و تأثیر سخن بر مخاطب است.
اخلاص و انگیزه در مربی
یک مربی موفق و مطلوب نظام اسلامی از کار و فعالیت تربیتی خویش تنها رضایت خدا و خوشنودی او را دنبال می کند و هیچ چشمداشت، توقع و انتظاری از جامعه و مردم ندارد، حتی انتظار تشکر را نیز ندارد، طرف حساب او در فعالیت های پیگیر و مداوم تربیتی خداست و در این امر با خداوند متعال معامله می کند.
پایبندی مربی به گفتار خویش در عمل
امروزه در علوم مختلف تربیتی، روانشناسی و جامعه شناسی به هنگام سخن از ویژگی های یک الگوی رفتاری مناسب تأکید فراوان بر الگوهای مشاهده ای است. به این معنی که تأثیر یک الگوی رفتاری در عمل بیشتر ازهر نوع دعوت، تبلیغ و سخن است و تناقض در قول و عمل مربی مانع بزرگ تأثیر پذیری از اوست.
حسن خلق و معاشرت نیکو در تربیت
حسن خلق موجب جذب دلها و نفوس است به ویژه در برخوردهای اولیه با انسانهای تحت تربیت می تواند تأثیر فراوانی در تأثیر پذیری آنها داشته باشد. قران کریم یکی از عوامل گرایش مردم به پیامبر را خوش اخلاقی پیامبر معرفی می کند.
تلاش در حد توان
مربی از دیدگاه قرآن کریم موظف است تمام توان و تلاش خود را بکار گیرد و لحظه ای سستی و فطور به خود راه ندهد . قرآن تعبیر زیبا و رسایی را در توجیه این مطلب به کار می برد و از زبان پیامبران خویش می فرماید «ان ارید الا الاصلاح ما استطعت »
مربی، اغتنام و خلق فرصت در تربیت
یک مربی موفق از دیدگاه قرآن کریم ، توانایی بهره مندی از همه فرصتهای موجود و خلق فرصت جدید در کار تربیتی را دارد. اهل نوآوری در ابتکار در کار تربیت است، از شرایط موجود استفاده بهینه می کند و اگر شرایط مقتضی وجود ندارد سعی در ایجاد فرصتهای جدید می کند. مربیان عزیز نباید منتظر شرایط آماده و لوازم و امکانات کامل و تام و تمام درامر تربیت باشند گرچه منکر نقش امکانات و ابزار نیستیم اما در صورتی که شرایط آن را چنان که باید مطلوب نمی بینیم تلاش کنیم تا فرصت خلق کنیم و از فرصتهای موجود نیز با هوشیاری استفاده کنیم.
